Leczenie alkoholizmu — na czym polega?

Leczenie alkoholizmu to proces, który stanowić może wyzwanie. Terapia pozwala jednak uniknąć poważnych problemów zdrowotnych, a także utraty pracy i rodziny. Mimo iż wymaga od pacjenta wytężonej pracy nad sobą, na drodze do trzeźwości nie zostaje on pozostawiony samemu sobie. Na czym polega cały proces leczenia, jak go rozpocząć i czego się spodziewać?

Objawy, które wskazują na potrzebę leczenia alkoholizmu

Do najbardziej dotkliwych objawów, które mogą wskazywać na potrzebę sięgnięcia po pomoc, należą:

• ciągłe picie alkoholu przez długi czas,
• utrata kontroli nad ilością wypijanego alkoholu,
• niewywiązywanie się ze zobowiązań wobec rodziny, pracodawcy czy innych osób,
• picie alkoholu w sytuacjach, w których może stanowić to niebezpieczeństwo dla zdrowia czy nawet życia,
• pojawianie się problemów zdrowotnych, takich jak utrata przytomności czy wymiotowanie po wypiciu alkoholu.

Wszystkie te objawy świadczą o tym, że terapia alkoholowa powinna zostać podjęta jak najszybciej. Zauważenie problemu z używkami nie jest jednak proste, szczególnie jeśli ich spożywanie jest usankcjonowane społecznie i powszechne. Oprócz kilku szczególnie widocznych symptomów problemu z alkoholem, istnieje także wiele innych, które łatwo bagatelizować.

Wśród mniej dotkliwych objawów, które mogą być sygnałem większego problemu, wymienia się:

• nadmierne wydatkowanie pieniędzy na alkohol i powiązane z nim zakupy (przekąski, wyjścia do klubów czy na miasto),
• traktowanie alkoholu jako jedynego skutecznego środka uspokajającego i relaksującego,
• picie regularne i zrytualizowane, na przykład zawsze po zjedzeniu obiadu lub przed snem,
• przedkładanie chęci spożycia alkoholu nad inne potrzeby i rozrywki,
• zaniedbanie wyglądu, aktywności fizycznej oraz wahania wagi.

Przez długie lata pokutowało w Polsce przekonanie, że o alkoholizmie można mówić tylko wtedy, gdy osoba z problemami “sięga dna”. Leczenie tej choroby jest jednak tym łatwiejsze i skuteczniejsze, im szybciej podjęta zostanie decyzja o zmierzeniu się ze swoim problemem oraz jego powodami.

Gdzie udać się, aby rozpocząć leczenie alkoholizmu?

Jeżeli zauważamy już problem, ale nie jesteśmy pewni, czy to alkoholizm, warto skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu. Od niego uzyskać możemy skierowanie na leczenie, a także wsparcie w lepszym radzeniu sobie z nieznaną sytuacją. Na tym etapie warto porozmawiać też z rodziną, przyjaciółmi czy współpracownikami. Mogą oni dodać kilka cennych spostrzeżeń, a także zmotywować do większego zaangażowania w rozwiązanie problemu.

Można też od razu udać do poradni leczenia uzależnień. Tam z pewnością uzyskamy klarowną diagnozę i stwierdzenie, że faktycznie mamy problem z alkoholem wymagający profesjonalnej pomocy. Czas oczekiwania na pierwszą wizytę w placówkach mających kontrakt z NFZ nie powinien przekraczać tygodnia. Do uzyskania bezpłatnej pomocy nie jest wymagane skierowanie od lekarza rodzinnego, chyba że stan pacjenta wymaga leczenia całodobowego.

Jakie metody leczenia uzależnień stosuje się w Polsce?

Standardową metodą leczenia nałogów w Polsce jest psychoterapia, którą niekiedy wspiera się leczeniem farmakologicznym. W większości przypadków zaleca się opiekę ambulatoryjną, czyli stawianie się w ośrodku leczenia uzależnień lub u terapeuty tylko na ustalone wizyty. Mogą przyjmować one formę dwóch lub trzech godzinnych sesji terapeutycznych tygodniowo lub spędzania w oddziałach dziennego pobytu kilku godzin w każdy dzień roboczy.

Co w sytuacji, gdy problem jest zbyt poważny lub warunki środowiskowe mogą uniemożliwić pacjentowi wytrwanie w abstynencji? Oprócz kilkudniowej hospitalizacji ze względu na ciężki stan zdrowia pacjenta stosuje się także leczenie w całodobowych oddziałach terapii uzależnienia od alkoholu. Decyzja o skierowaniu tam musi być jednak uzgodniona z leczonym.

Przymusowy odwyk

Polskie prawo nie przewiduje możliwości skierowania osoby uzależnionej na przymusowy odwyk. Jeżeli zachowania pacjenta wpływają negatywnie na jego rodzinę lub zakłócają porządek publiczny, prokurator lub gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych mogą złożyć do sądu wniosek o zobowiązanie do leczenia odwykowego. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia sprawy przez sąd, uchylenie się od spełnienia tego obowiązku może zakończyć się karą pozbawienia wolności.

Etapy terapii dla alkoholika

Terapia leczenia uzależnień może przebiegać w kilku etapach:

1. Pierwszym z nich jest etap diagnostyczny, podczas którego lekarze leczeni odkrywają źródło problemu i ustalają jego stopień zaawansowania.
2. Następnie lekarze mogą zalecić stosowanie leczenia farmakologicznego, aby zmniejszyć pociąg do alkoholu lub zminimalizować problemy związane z odstawieniem używki.
3. Leczenie alkoholizmu wymaga podjęcia psychoterapii, która pomaga pacjentowi lepiej radzić sobie z problemami stanowiącymi przyczynę uzależnienia.
4. Po zakończeniu podstawowego leczenia zaleca się terapię pogłębioną lub terapię grupową, która daje pacjentowi możliwość wymiany doświadczeń z innymi leczonymi.

Ile trwa leczenie alkoholizmu?

Terapia leczenia uzależnień jest procesem długotrwałym i wymaga stałego wsparcia ze strony lekarzy, terapeutów oraz bliskiego środowiska osoby z nałogiem. Diagnoza stawiana jest zazwyczaj szybko, a pierwszy etap leczenia trwa do 2 miesięcy. Pacjent odkrywa wówczas mechanizmy skłaniające go do sięgania po alkohol oraz uczy się lepszych sposobów radzenia sobie z emocjami.

Dla większości osób uzależnionych jest to jednak dopiero początek długiej drogi. Na co należy nastawić się po pierwszych dwóch miesiącach trzeźwości? Pogłębiona terapia leczenia uzależnień trwa od 3 do 6 miesięcy i sięga do głębszych źródeł problemów pacjenta. Terapeuta pomaga mu rozwinąć odporność psychiczną, uzyskać poczucie sprawczości oraz zbudować długofalową motywację do samorozwoju. Istotnym celem jest również usamodzielnienie w radzeniu sobie z pokusami oraz sytuacjami, które mogłyby doprowadzić do sięgnięcia po alkohol.

Wielu uzależnionych nie rezygnuje z pracy nad sobą po ukończeniu terapii pogłębionej. Decydują się na regularny udział w spotkaniach grupowych (najpopularniejsze są kluby anonimowych alkoholików), nieformalne wspieranie się z osobami z podobnymi doświadczeniami czy nawet aktywizm w obszarze profilaktyki alkoholizmu.

Od czego zależy skuteczność terapii uzależnień?

Skuteczność leczenia uzależnień zależy głównie od dobrze dobranej metody leczenia, która weźmie pod uwagę stan oraz potrzeby pacjenta. Aby terapia odniosła sukces, kluczowa jest jednak gotowość do pracy nad swoimi problemami. Bez chęci do zmiany swojego życia na lepsze cały proces jest bardzo utrudniony, a zdaniem wielu specjalistów — wręcz niemożliwy.

Istnieją także czynniki niezwiązane bezpośrednio z terapią, ale mające na nią olbrzymi wpływ. Z jednej strony nieocenione jest wsparcie najbliższego otoczenia, dzięki któremu pacjentowi łatwiej podtrzymać motywację do walki z nałogiem, szczególnie w trudnych chwilach. Z drugiej strony środowisko może być również czynnikiem deprymującym