Uzależnienie od narkotyków – jak je wyleczyć?

Uzależnienie od narkotyków to problem, z którym współczesna medycyna i psychologia potrafią sobie poradzić. Po rozpoznaniu problemu, lekarze i psychoterapeuci mogą skutecznie leczyć uzależnionych pacjentów. Chociaż objawy problemów z używkami mogą być różne, podobnie zresztą jak ich przyczyny oraz same metody walki z nałogiem, terapia narkotykowa przebiega najczęściej w podobny sposób. To długofalowe wyzwanie, które zdecydowanie warto podjąć!

Jak rozpoznać uzależnienie od narkotyków?

Ze względu na zróżnicowane działanie substancji psychoaktywnych, które powszechnie określa się mianem narkotyków, objawy uzależnienia przyjmować mogą diametralnie odmienny charakter. Do symptomów, które są niezależne od rodzaju używki, mogą należeć:

• utrata kontroli nad zażywaniem leków czy narkotyków,
• ciągłe uczucie potrzeby ich zażycia i braku chęci leczenia,
• niekontrolowane kompulsywne zażywanie leków lub narkotyków,
• fizjologiczne objawy abstynencyjne po odstawieniu leku albo narkotyku,
• poważny uszczerbek w relacjach z rodziną i przyjaciółmi,
• problemy zdrowotne spowodowane nadmiernym lub niekontrolowanym stosowaniem leków lub narkotyków.

Objawy charakterystyczne dla uzależnienia od najpowszechniejszych w Polsce narkotyków obejmować mogą natomiast:

• Marihuana lub haszysz — uzależnieniu od narkotyków z tej grupy towarzyszyć może na przykład senność, brak koncentracji, znaczące wahania wagi, problemy z pamięcią lub depresja.
• Amfetamina — osoba uzależniona od amfetaminy może mieć problemy ze snem, stany lękowe, wykazywać nadpobudliwość oraz agresję.
• Kokaina — w przypadku spożywania kokainy można spodziewać się objawów takich jak bezsenność, znaczące wahania nastrojów, a w przypadku odstawienia przygnębienie, niemożność skupienia się i odczuwania przyjemności.
• Heroina — nawet krótkotrwałe spożywanie opioidów takich jak heroina powoduje szereg poważnych skutków zdrowotnych, wśród których można wyróżnić apatię, brak łaknienia, zaburzenie pracy układu pokarmowego i wydalniczego, problemy hormonalne.
• Ecstasy (MDMA) – użytkownicy ecstasy mają zwykle problemy z odczuwaniem bólu, po „zejściu” brakuje im energii, a w trakcie zażywania wykazują nadmierną pobudliwość.
• Kokaina — uzależnienie od narkotyków z tej grupy towarzyszyć może na przykład senność, lekkomyślność lub agresja.
• LSD (kwas) – powoduje stany psychotyczne utrata świadomości, halucynacje, problemy z kontrolą mowy, zaburzenia widzenia oraz pamięci.

Oczywiście podane powyżej konsekwencje regularnego przyjmowania poszczególnych substancji nie są wyczerpujące. W przeciwieństwie do alkoholu czy papierosów narkotyki przed trafieniem do klienta nie są w żaden sposób badane pod kątem “czystości”, zatem nigdy nie wiadomo, co nakłada się na standardowe działanie danej używki.

Jak wygląda terapia narkotykowa?

Szczegółowy przebieg terapii narkotykowej zależy od potrzeb pacjenta oraz przyjętej metody leczenia. Na ogół jednak osoba uzależniona przechodzi proces, w ramach którego wyróżnić można następujące etapy:

1. Zgłoszenie się po pomoc — najczęściej następuje w sytuacji, gdy uzależnienie staje się poważnym problemem życiowym.
2. Diagnoza — lekarz lub psychoterapeuta rozpoznaje problem i ustala optymalny program leczenia.
3. Detoks — podstawą leczenia uzależnienia od narkotyków jest odstawienie używki. W trakcie odwyku lekarz monitoruje stan zdrowia pacjenta i leczy ewentualne objawy abstynencyjne.
4. Leczenie farmakologiczne — w wielu przypadkach leczenie narkomanii wymaga podawania pacjentowi leków wspierających proces wychodzenia z uzależnienia, na przykład przy problemach ze snem lub agresją.
5. Psychoterapia — leczeniu narkomanii towarzyszyć musi terapia, której celem jest zrozumienie przyczyn uzależnienia oraz wyuczenie podstawowych mechanizmów obronnych w walce z nałogiem.
6. Terapia pogłębiona — po zakończeniu podstawowej psychoterapii pacjent powinien poddać się leczeniu, które umożliwi mu lepszą samokontrolę i pozwoli usamodzielnić się w radzeniu sobie z problemami oraz chęcią powrotu do nałogu.

Może również Cię zainteresuje: Leczenie alkoholizmu. Na czym polega?

Metody leczenia uzależnień od narkotyków

W procesie wychodzenia z nałogu narkotykowego specjalista powinien dobrać metodę dopasowaną do potrzeb pacjenta, jego stanu fizycznego oraz psychicznego, a także rodzaju spożywanych używek. Zdarza się, że różne rodzaje terapii łączone są ze sobą lub wprowadzane na późniejszych etapach leczenia. Zależy to od postępów na drodze do trzeźwości oraz odpowiedzi na założenia przyjęte na początku drogi.

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT)

Podstawą leczenia uzależnienia od narkotyków jest najczęściej terapia poznawczo-behawioralna. W jej trakcie pacjent uczy się rozpoznawać zależność pomiędzy swoimi schematami myślowymi a zachowaniami. W praktyce pozwala mu to zrozumieć, co kieruje nim w sytuacjach, gdy ma ochotę sięgnąć po używki. Dzięki temu skuteczniej radzi sobie z sytuacjami stresowymi, które zwykle były impulsem do sięgania po narkotyki.

Model Minnesota

Wiele ośrodków leczenia uzależnień wykorzystuje tak zwany model Minnesota, w którym alkoholizm traktuje się jak postępującą i śmiertelną chorobę. Jej podstawą ma być mechanizm zaprzeczenia. Pacjent powinien więc nauczyć się identyfikować przejawy choroby oraz wytrwać w dożywotniej abstynencji. Pomóc mają mu w tym regularne spotkania z innymi uzależnionymi w ramach grup wsparcia.

Model społeczności terapeutycznych

Grupowe wsparcie w leczeniu uzależnienia od narkotyków można znaleźć także w modelu społeczności terapeutycznych. Terapia narkotykowa odbywa się w izolacji od świata zewnętrznego, a pacjenci tworzą demokratyczną społeczność. Uczą się prowadzić „normalne” życie w kontrolowanych warunkach, które sami współtworzą, zyskując poczucie sprawczości. Dzięki takiej resocjalizacji po zakończeniu terapii nie tylko umieją radzić sobie z emocjami, leczą psychiczne rany oraz uświadamiają sobie konsekwencje swojego problemu, ale przede wszystkim widzą, że doszli do tego sami.

Terapia substytucyjna

W przypadku ciężkiego uzależnienia od opioidów stosuje się terapię substytucyjną. Lekarz przepisuje pacjentowi leki zastępcze takie jak metadon lub buprenorfina. Leki te hamują cielesne i psychiczne objawy uzależnienia i umożliwiają odejście od pozyskiwanych nielegalnie substancji. Metadon jest podawany codziennie dożylnie, zaś buprenorfinę przyjmuje się w formie plastrów lub tabletek.

Ile trwa leczenie uzależnienia od narkotyków?

W przypadku terapii narkotykowej znacznie częściej niż przy leczeniu alkoholizmu zaleca się pobyt w ośrodku zamkniętym, chociaż we wczesnych stadiach uzależnienia oraz w przypadku mniej wyniszczających używek nie ma przeciwwskazań do leczenia ambulatoryjnego. Jeżeli wymaga tego stan zdrowia pacjenta, wszystko zaczyna się od detoksu trwającego nawet do dziesięciu dni.

Następnie osoba uzależniona powinna poddać się krótkoterminowemu leczeniu stacjonarnemu, które trwa nawet do dwóch miesięcy. Czas ten spędza się na oddziale szpitalnym, w klinice, szpitalu psychiatrycznym lub wyspecjalizowanym ośrodku. Pod opieką lekarzy oraz psychoterapeutów pacjent otrzymuje wsparcie psychologiczne, przechodzi wstępną terapię, a w razie potrzeby ma możliwość skorzystania z pomocy farmakologicznej.

Dalsze kroki oraz czas trwania terapii zależą przede wszystkim od przyjętego modelu. W ośrodkach prowadzących terapię resocjalizacyjno-wspólnotową można spędzić nawet kilkanaście miesięcy. Terapia pogłębiona trwa z kolei zazwyczaj od sześciu do dwunastu miesięcy, a po tym czasie pacjent powinien już być w stanie rozpocząć życie wolne od nałogu. Wiele osób uzależnionych decyduje się jednak na przedłużenie leczenia poprzez przynależność do grup wsparcia.