Mechanizmy uzależnienia – jak je rozpoznać i bronić się?
Terapia grupowa w leczeniu uzależnień – kiedy się na nią zdecydować?
Czym jest terapia współuzależnienia?
Terapia współuzależnienia to rodzaj poradnictwa psychologicznego, które koncentruje się na pomaganiu w zrozumieniu i uzdrowieniu wzorców współuzależnienia. Nadużywanie alkoholu czy innych substancji poważnie wpływa na stan zdrowia psychicznego nie tylko osób uzależnionych, ale także ich partnerów czy innych bliskich.
Oprócz emocji związanych z problemem uzależnionego osoby współuzależnione musiały w końcu radzić sobie także ze swoimi. Ta dwoistość stanowi olbrzymi ciężar, szczególnie jeśli połączona była ze stałym poświęceniem fizycznym lub emocjonalnym oraz trudnościami z dbaniem o własne potrzeby.
Tymczasem jedną z podstawowych reakcji na uzależnienie bliskiego jest branie na siebie odpowiedzialności za jego działania, przejmowanie jego obowiązków, a w końcu całkowite podporządkowanie własnego życia czyjemuś nałogowi.
Istotnym aspektem terapii współuzależnienia jest także walka z poczuciem izolacji. Rodzi się ono na wielu polach. Pierwszą przyczyną jest często poczucie wstydu, które skłania do odcinania się od świata zewnętrznego. Daje to ułudę chronienia rodziny czy relacji w celu utrzymywania ich za wszelką cenę, nawet jeśli jest nią całkowita rezygnacja ze swoich potrzeb i podporządkowanie życia nałogowi drugiej osoby.
Izolację pogłębia dodatkowo potrzeba maskowania, szukania usprawiedliwień i wymówek, co utrudnia przyjęcie pomocy z zewnątrz.
Kto powinien skorzystać z terapii współuzależnienia?
Przesadą nie będzie stwierdzenie, że terapia współuzależnienia jest koniecznością dla każdej osoby, która funkcjonowała w relacji z osobą uzależnioną lub pomaga bliskiej osobie w leczeniu alkoholizmu lub innego nałogu. Trzeba udać się na nią szczególnie wtedy, gdy rozpoznaje się problemy typowe dla osoby współuzależnionej. Należą do nich:
- niskie poczucie własnej wartości i stałe jej zaniżanie,
- trudności w stawianiu granic i asertywności,
- nadmierna troska o innych przy jednoczesnym zaniedbywaniu własnych potrzeb,
- niezdrowe przywiązanie do osoby uzależnionej,
- nadopiekuńczość w stosunku do innych ludzi,
- życiowa pasywność i niechęć do samorozwoju,
- poczucie bezradności i bycia ofiarą,
- wybuchy gniewu i skrajne reakcje emocjonalne,
- tendencja do wikłania się w związki z osobami nadużywającymi alkoholu.
Terapia współuzależnienia pomoże osobie zrozumieć wzorce swoich zachowań oraz mechanizmy uzależnienia partnera. Dowiaduje się, jak wpływają one na jej dobrostan oraz kontakty z innymi ludźmi. Przy pomocy terapeuty nauczy się zdrowego stawiania granic i asertywności, a także dbania o własne potrzeby. To niezbędne po dłuższym czasie funkcjonowania w relacji, która wymagała stosowania nieświadomych mechanizmów obronnych i adaptacji do skrajnie niekomfortowej i szkodliwej sytuacji.
Jak wygląda terapia współuzależnienia?
Terapia współuzależnienia pomaga ludziom rozpoznać wzorce niezdrowych, często współzależnych zachowań i relacji w ich życiu, które wpływają negatywnie na emocjonalne i fizyczne samopoczucie. Istnieje kilka podejść do terapii współuzależnienia, a ich celem jest pomoc ludziom w nauce stawiania zdrowych granic sobie i innym, a także rozpoznawania i zarządzania emocjami w zdrowszy sposób.
Co istotne, terapia współuzależnienia często wykraczać musi poza indywidualne rozmowy z psychologiem. Praca z grupą jest tutaj znacznie istotniejsza niż w przypadku standardowego leczenia alkoholizmu lub uzależnienia od narkotyków. Osoba współuzależniona otrzymuje dzięki niej poczucie przynależność i zrozumienie ze strony innych osób, które mają podobne problemy. Terapia grupowa pomaga położyć kres poczuciu izolacji i samotności, które często były dla nich tak ciężkie.
W przypadku terapii indywidualnej często konieczna jest z kolei terapia pogłębiona, którą realizuje się zazwyczaj w nurcie poznawczo-behawioralnym (CBT). Jest on bardzo skuteczny w identyfikowaniu zaburzonych wzorców myślenia, zwiększeniu samoświadomości i rozumieniu głębszych problemów leżących u podstaw, a także w wypracowaniu nowych narzędzi skutecznej komunikacji i funkcjonowania interpersonalnego.
Jak długo trwa terapia dla osób współuzależnionych?
Podobnie jak w przypadku innych rodzajów terapii, wiele zależy od potrzeb osoby współuzależnionej i tego, jak długo musiała radzić sobie z trudną sytuacją. Zdarzają się sytuacje, gdy wystarczy tylko terapia krótkoterminowa, potrzebna do uświadomienia sobie mechanizmów współuzależnienia oraz ich wpływu na życie człowieka, który sam nie miał problemu z używkami czy jakimkolwiek innym uzależnieniem. Znacznie częściej wpływ szkodliwej relacji jest jednak znacznie poważniejszy.
Terapia pogłębiona, połączona z uczęszczaniem na spotkania grup wsparcia, może trwać nawet kilka lat. Jest tak szczególnie w sytuacji, gdy para lub rodzina decydują się walczyć o dalsze wspólne życie i razem przezwyciężyć nałóg. Wspieranie partnera oraz lęk przed nawrotami to duże wyzwania, zwłaszcza jeśli zaczyna dostrzegać się wcześniejszy zgubny wpływ czyjegoś uzależnienia na własne życie. Pomoc wykwalifikowanego terapeuty jest wtedy nieodzowna.
Terapia współuzależnienia — podsumowanie
Terapia współuzależnienia jest ważną częścią procesu leczenia dla wszystkich osób, które zostały dotknięte przez czyjeś uzależnienie. Może pomóc im zrozumieć swoje wzorce zachowań, nauczyć się stawiać granice i dbać o własne potrzeby.
Dogłębna terapia indywidualna połączona z sesjami grupowymi jest często konieczna w celu zidentyfikowania zaburzonych wzorców myślenia, zwiększenia samoświadomość i rozwijania niezbędnych narzędzi do skutecznej komunikacji i funkcjonowania interpersonalnego. Z właściwą pomocą współuzależnieni mogą nabrać sił, aby dokonać zmian w swoim życiu, uzdrowić swoje relacje i uzyskać większą kontrolę nad swoimi reakcjami.
